Tayland Savunma Bakanligi Ukrayna’nin sozlesmedeki tedarik planini yerine getirememesinden dolayi sozlesmeyi feshetti.
2011’de Ukrspecexport ile imzaladigi 241 milyon USD bedelli sozlesmeye gore Tayland ordusunun 2014 sonuna kadar 49 adet T-84 “Oplot” ana muharebe tanki ve 2 adet de kurtarma tanki teslim almasi gerekiyordu.
Ama Ukrayna 2014’te 5 adet, 2015’te 5 adet, 2016’da 10 adet olmak uzere toplamda sadece 20 adet tank teslim edebildi.
Ukrayna, ulke ici durumlardan dolayi teslimlerle ilgili net tarih de veremeyince Tayland Savunma Bakanligi kalan tanklari Cin’den temin etmeye karar verdi.
Ayni sekilde Irak da 2014 yilinda Ukrspecexport ile yaptigi 450 adet BTR-4 ZPT tedarik sozlesmesini kotu zirh kalitesi ve govdedeki catlaklardan dolayi feshetmis ve 42 araci da geri gondermisti.
Ukrayna benzer bir problemi Hirvatistan ile de yasamisti. 2013 yilinda yapilan ~21 milyon USD bedelli anlasmaya gore Ukrspecexport Hirvatistan’in elindeki 7 adet ve Urdun’den de 5 adet kullanilmis Mig-21’i alip modernize edip 2015’de Hirvatistan’a teslim etti.
Ancak Mig-21’lerin sozlesme teknik sartnamesine uymadigi ve ucaklarin operasyona hazir olmadigi anlasilinca Hirvatistan Savunma Bakanligi yetkilileri hakkinda sorusturma acildi.
Sorusturmaya gore ucaklarda Bulgaristan, Cezayir ve hatta Sovyetler Birligi’nden eski parcalar kullanildigi, 5 adet ucagin da Yemen Hava Kuvvetleri’ne ait cok yipranmis ucaklar oldugu anlasildi.
Yine, 2015 yilinda yapilan testlerde, Ukrayna’nin, Pakistan’in Al Khalid I tanklari icin verecegi 6TD-2 motorda da sorunlar yasanmis, ancak daha sonra Ukrayna’nin uzerinde calisip problemleri giderdigi bildirilmisti.
Sonuc olarak uzmanlar savas durumu ve ulkenin tecrubeli beyinlerinin yurt disina goc etmesinden dolayi Ukrayna’nin kalifiye eleman, zirh, hedefleme sistemleri, IHA’lar, ileri elektronik ve gudumleme sistemlerinde cok buyuk sikintilari oldugunu soyluyorlar.
Turkiye Ukrayna ortak projeleri ve alinabilecek tedbirler
2016’da Ukrayna ile Turkiye arasinda zirhli araclar, fuze, IHA, tank motoru, transmisyon sistemleri, helikopter motoru ve PASIS radar basta olmak uzere cok sayida ortak projeye baslanacagi medyada yer aldi.
Ukroboronprom baskani Roman Romanov da 2 ulke arasinda 40’tan fazla ortak proje oldugu aciklamasini yapti.
Ukrayna ile aciklandigi gibi yogun bir isbirligi gerekli ve kesin ise Ukrayna’nin tum zayif yanlarina dikkat edilmelidir.
Belirlenen teknoloji veya urun bazli eksikler uzmanlarimiz tarafindan giderilebilir. Ozellikle dijital ve elektronik acidan teknoloji-yogun projelerin Turkiye tarafindan yurutulmesi cok yerinde olacaktir.
Ilgili tum taraflar, isterlerin tanimlanmasi asamasindan urunun hizmet disina cikarilmasi sonrasi imha asamasina kadar NATO standartlari seviyesinde calismalari icin egitilmeli, desteklenmeli ve zorlanmalidir.
Eger uzun vadede ve cok sayida projede isbirligi gerekli ise Ukrayna savunma sanayine; beyin, tesis-makina-ekipman, otomasyon, isgucu, egitim ve maddi yardimlar yapilabilir.
Ukrayna’nin icinde bulundugu savas durumundan dolayi bunlar mumkun degilse, Turkiye’de kurulacak ortak sirketler vasitasiyla kritik beyinler ve prosesler Turkiye’ye tasinip iki taraf icin de riskler minimize edilebilir.
Unutulmamalidir ki, Ukrayna’nin mevcut kabiliyetleri, icinde bulunduklari zor sartlardan dolayi genc beyinlerle ve egitimle desteklenemediginden, 10-15 sene daha guncel kalip, sonrasinda işe yaramaz hale gelebilir. Bundan dolayi, teknoloji kazanimi hedefliyorsak cok hizli ve kararli davranmaliyiz.
Olumsuzluklar, belirlenen surecte istenen etkiyi yaratmayi engelleyecekse, Ukrayna’yi birakip diger alternatiflerle ilgilenmek de her zaman bir secenek olarak masada kalmali.