13 Mayis 2016 Cuma gunu saat 08.35’de TSK internet sitesinden bir basin aciklamasi yayinlandi [1]. Yapilan aciklamanin konuyla ilgili kismi asagidaki gibiydi:
“…Teröristlere müdahale için bölgeye sevk edilen bir Kobra helikopterimiz ise Hakkâri Çukurca bölgesinde saat 05.50 sularında kaza kırıma uğramıştır. Teknik bir arızadan kaynaklandığı değerlendirilen bu elim kazada helikopter pilotu olan iki kahraman silah arkadaşımız şehit olmuştur. Kaza ile ilgili inceleme ve araştırma devam etmektedir…”
14 Mayis 2016 Cumartesi gunu saat 13.50 civarinda, PKK/YPG’ye yakin oldugu degerlendirilen kaynaklardan asagidaki video sosyal medyada paylasildi.
Videoda 1 Turk Cobra helikopterinin MANPADS (Omuzdan Atilan “Portatif” Hava Savunma Sistemi) ile vurulup dusuruldugu iddia ediliyordu.
INCELEME ONCESI GENEL KABULLER
Cekim netligi, cok iyi olmamakla birlikte gorsel tespite izin vermektedir.
Cekim, yakinlastirma (zoom) kabiliyeti iyi sayilmayacak bir kamera ile yapilmistir. Bu yuzden helikopterin gorsel tespitinde zorluklar yasanmistir.
Cekimin gercek zamanli oldugu kabul edilmistir.
GORUNTU INCELEMESI
Tarih: Videoda, 00.00-00.15 arasinda 13 Mayis 2016 tarihi gorulmektedir. TSK basin aciklamasi [1] ile ortusmektedir
Lokasyon: Videoda, 00.00-00.15 arasinda Cukurca Sinir Hatti yazisi gorulmektedir. TSK basin aciklamasindaki [1] Hakkari Cukurca Bolgesi ibaresiyle kismen ortusmektedir.
Gorus: Gunduz ve 5 km uzeri
Olayin gerceklesme saati: TSK basin aciklamasinda [1] “saat 05.50 sularinda” olarak tanimlanmistir.
13 Mayis 2016 tarihinde Cukurca’da gunes saat 04.59’da dogmustur [2].
Videodaki aydinlik seviyesi yukaridaki bilgilerle ters dusmemektedir.
Izleme teknigi: Durdurarak tekrar izlemeler
Kullanilan MANPADS: 9K38 (SA-18 Grouse veya Igla olarak da adlandirilmaktadir)
Atis Ani, 9K38 Sistemi ve 9M39 Fuzesi
Fuze ucus suresi: ~5 saniye
Atis noktasina uzaklik: 2.650-2950 m
Patlama noktasi: Motor-kuyruk arasi
Patlama sonrasi: Sirasiyla; kuyruk ve paller parcalanmis, govde alev almis ve helikopter parcalanarak yere dusmustur.
Temas Ani
Helikopterin tanimlanmasi:
KKK envanterindeki ic guvenlik operasyonlarina katilan AH-1 Cobra’larin siluhetleri asagidaki gibidir:
AH-1P Cobra
AH-1W Super Cobra
Videodaki helikopterin yakinlastirilmis goruntusu asagidaki gibidir:
AH-1W, AH-1P’den farkli olarak, cift motora sahip olmasindan dolayi daha hacimli ana rotor arkasi siluhetine sahiptir ve ayirt edilebilmektedir. Bunun sonucu helikopterin %80 olasilikla AH-1W Super Cobra oldugu degerlendirilmektedir.
Ancak gereken netlikte goruntu elde edilememesinden dolayi karar ses incelemesi ile de desteklenmelidir.
SES INCELEMESI
Konusmalarin cozumlemesi:
04:00-04:05 arasi:
“Cikti” (Kurtce)
Ikinci cumle anlasilmiyor (Kurtce)
04:32-04:47 arasi:
1’den 15’e kadar sayiyor (Kurtce)
(Not: Fuzeye enerji saglandiktan sonra hazir olmasi icin reaksiyon suresi kadar beklenmesi gerekmektedir)
04:54-04:57 arasi:
“Dustu. Kobra dustu. Kobra dustu.” (Kurtce)
04:58-05:00 arasi:
“Ellerine saglik. Ellerine saglik. Ellerine saglik” (Kurtce)
Helikopter sesi cozumlemesi:
AH-1W Super Cobra, KKK envanterindeki ic guvenlik operasyonlarina katilan diger doner kanatli platformlardan, karakteristik motor ve pal sesi ile ayrilabilmektedir.
Cok net olmayan goruntu, karakteristik ses ile desteklenerek, %90 olasilikla helikopterin KKK envanterindeki AH-1W Super Cobra’lardan biri oldugu degerlendirilmektedir.
9K38 IGLA (SA-18 Grouse) [3] [4]
Orijin: Rusya/SSCB
Uretici: KB Mashinostroyeniya
Hizmete giris yili: 1983
Hedefler: Taktik ucak, helikopter, IHA, seyir fuzesi
Ekip: 1 kisi
Toplam agirlik: 17 kg
Kullanan bolge ulkelerinden bazilari: Rusya, Suriye (2012-2013 yillari arasinda rejim depolarindaki urunlerin yagmalandigi da medyada yer almistir) Iran, Ermenistan
9M39 FUZESI [3] [4]
Harp basligi: 1.17 kg HE parcacikli
Hiz: 570 m/s (~1.9 Mach)
Motor: Kati yakitli roket motoru
Irtifa: 100-3.500 m
Angajman menzili: 500-5.200 m
Gudum sistemi: Pasif IR Homing ve gece gorusu
Agirlik: 10,6 kg
Reaksiyon suresi: 5-10 sn
Cift kanalli kizilotesi arayici baslik
E/O karistiricilara (jammer), IRCM ve flare’e yuksek dayaniklilik
AH-1W HEHSIS UYGULAMASI
AH-1W’lere Aselsan tarafindan HEHSIS kapsaminda asagidaki alt sistemlerin entegrasyonu saglanmaktadir:
Merkezi Yonetim Birimi
Karsi Tedbir (Chaff/Flare) Atici Sistem (CMDS)
Kizilotesi Karsi Tedbir (IRCM)
Fuze Ikaz Sistemi (MWS)
Radar Ikaz Alici (RWR)
Lazer Ikaz Alici (LWR)*
RF Karistirici (RFJ)*
TESPITI VE MUDAHALEYI ZORLASTIRAN KOSULLAR
Videoda 04.00 ve 04.05 arasindaki konusmalardan, teroristlerin sahadaki yerlesimlerinden ve seslerindeki heyecan seviyesinden bolgede pusu amacli beklenildigi ve hazirlikli olundugu degerlendirilmektedir.
9M39 Fuzesi IRCM ve Flare’e karsi oldukca dayanikli bir fuzedir. IRCM’in fuzenin basarili vurus ihtimalini, korumasiz platforma oranla, sadece %6-%18 azalttigi iddia edilmektedir.
Bolgenin daglik cografi yapisi ve terorist grubun agaclik bir alanda saklaniyor olmasinin helikopter tarafindan tespitini zorlastirdigi degerlendirilmektedir.
Teroristin kullanim talimatlarini dogru uyguladigi ve sogukkanli davrandigi gorulmektedir. Bu, profesyonel egitim aldigi yonunde bir isarettir.
Hicbir kendini koruma sisteminin sistematik olarak %100 basarili olmasi beklenemez.
SORGULANMASI GEREKENLER
HEHSIS gorulebilir bir reaksiyon vermemistir. Bu; sistemin veya sensorlerinin calismiyor/arizali/problemli olmasindan da kaynaklanabilir.
TSK aciklamasindaki [1] “Teknik bir arizadan kaynaklanan” ibaresi, bu ihtimali gozardi etmemek gerekliligini ortaya koymaktadir.
HEHSIS’in 9M39 gibi karsi tedbirlere dayanikli bir fuzeye; tasarim, yazilim, vb. sebeplerden dolayi istenen reaksiyonu veremiyor olmasi ihtimali sorgulanmalidir.
Insanli/insansiz istihbarat, gozetleme, kesif faaliyetlerinin arttirilmasi gerekmektedir.
Videoda 04.00’da terorist gurubun yaklasik 400 m uzaginda bir patlama oldugu gorulmektedir. Bu da bolgede faaliyet tespit edilip ates altina alindigi ancak isabetli vurus gerceklestirilemedigi ihtimalini akila getirmektedir.
Boyle bir durumda, daha hassas gudumlu muhimmat ve sistemler kullanilmasi gerekliligi de tartisiliyor olmalidir.
Bolgede faaliyet tespit edilip helikopter personeline bildirilmediyse iletisim eksikligi sorgulanmalidir.
VIDEONUN GUVENILIRLIGININ SORGULANMASI
Olayin gerceklestigi zaman araliginda (atisa hazirlik, atis, temas, dusme) goruntu surekliligi saglanmis gorunmektedir.
Buna ragmen, nihai sonuclar ancak, akredite bir laboratuvarda, kesilmemis ve duzeltilmemis orijinal kayitlar uzerinden yapilacak detayli incelemelerle elde edilebilir.
DEGERLENDIRMENIN GUVENILIRLIGININ SORGULANMASI
Bu degerlendirme, sadece video uzerinden inceleme ile yapildigi icin, olay yeri bulgularini icermedigi aciktir. Bunun icin, TSK kaza kirim raporu beklenmelidir.
Ancak, raporun gizlilik gerektiren kisimlari haric ana basliklari da guveni pekistirecek sekilde kamuoyu ile paylasilmalidir.
DAHA ONCE DUSURULEN SUPER COBRA HELIKOPTERLERIMIZ [5]
18 Mayis 1997: Hakkâri ili Çukurca ilçesi güneyinde PKK terör örgütüne yönelik gerçekleştirilen bir İç Güvenlik Operasyonuna hava desteği sağlayan bir AH-1W Super Cobra, teröristler tarafından fırlatılan SA-7B (Strela-2M) füzesiyle düşürüldü. Olayda Kara Pilot Kıdemli Üsteğmen Bülent Öztürk ve Kara Pilot Üsteğmen Mehmet Işıkal şehit oldu. Bu olaydan iki gün sonra AS532 Cougar helikopteri aynı tip füze ile düşürüldü.
24 Şubat 2008: Irak’ın kuzeyinde PKK terör örgütüne yönelik gerçekleştirilen Güneş Harekâtına hava desteği sağlayan 1 adet AH-1W Super Cobra, hover durumunda iken teröristler tarafından fırlatılan bir RPG-7 roketinin kuyruğuna isabet etmesi nedeniyle düştü. Olayda Kara Pilot Yüzbaşı Tekin Işık ve Kara Pilot Üsteğmen Gürcan Ulucan şehit oldu.
YAZARIN NOTU
Olayda sehit olan Kr.Plt.Utgm Mujdat Kerem Sahan ve Kr.Plt.Utgm Burak Abikebahsi basta olmak uzere tum sehitlerimize Allah’tan rahmet, basta aileleri olmak uzere tum Turk milletine bas sagligi dilerim.
Gerekli tedbirlerin alinmasi ve bu tip olaylarin tekrarlanmamasi umuduyla…
TESEKKUR
Kurtce konusmalarin cozumlenmesi konusunda yardimci olan http://twitter.com/teroranalizleri ne cok tesekkur ederim.
Ilk yayinlanma tarihi: 16 Mayis 2016 saat 09.50
REVIZYON-1 (19 MAYIS 2016)
19 Mayis 2016 Persembe gunu saat 09.05’de TSK internet sitesinden bir basin aciklamasi yayinlandi [6]:
“13 Mayıs 2016 tarihinde, Hakkâri ili Çukurca/Çığlı 2136 Rakımlı Tepe Üs Bölgesine bölücü terör örgütü mensubu teröristler tarafından bir saldırı gerçekleştirilmiştir. Teröristlerin etkisiz hale getirilmesi maksadıyla;
– Saldırı esnasında başka bir bölgede görev yapmakta olan Hava Kuvvetlerine ait iki adet F-16 uçağı çatışma bölgesine sevk edilmiş, görülen ve bilinen hedefler ateş altına alınmış,
– İnsansız Hava Araçları ve takviye birlikler bölgeye gönderilmiş,
– Başka bir görevin icrası için bölgede bulunan iki taarruz helikopteri, birliklerimize ateş desteği sağlamak maksadıyla çatışma bölgesine sevk edilmiştir.
Helikopterler görevlerini icra ederken; bir helikopterin, terörist unsurların yerden açtığı ateş sonucu muhtemelen yerden havaya atılan ve cinsi henüz belirlenemeyen, füze olabileceği değerlendirilen bir hava savunma silahı ile vurularak düşürülmüş olabileceği kanaatine varılmıştır.
Meydana gelen olayla ilgili ayrıntılı inceleme ve tetkik faaliyetine uluslararası sertifikasyona sahip yetkili mercilerce devam edilmektedir.
Saldırıda ikisi pilot sekiz kahraman silah arkadaşımız şehit olmuş, 13 kahraman silah arkadaşımız yaralanmış, 13 bölücü terör örgütü mensubu terörist etkisiz hale getirilmiş, bölücü terör örgütüne ait bir Doçka Uçaksavar mevzii ve silahı imha edilmiştir.
Şehit olan kahraman silah arkadaşlarımıza Allah’tan rahmet ve kederli ailelerine tekrar başsağlığı diliyoruz.
Kamuoyuna saygı ile duyurulur.”
DEGERLENDIRME:
6 gun icerisinde bir on degerlendirme aciklamasi yapilmis olmasini nispeten olumlu bir adim olarak degerlendiriyorum.
Kolda iki taarruz helikopterinin bulunmasi, standart prosedurun uygulanmis oldugunu isaret etmekte.
Ayrintili inceleme ve tetkik faaliyetine uluslararası sertifikasyona sahip yetkili mercilerce devam edilmesini, yakin gecmiste uluslararasi firmalarda benzer faaliyetlerde bulunan biri olarak olumlu algiliyorum.
Ancak, tum etkileyen faktorleri de iceren kesin sonuclar icin Nihai Degerlendirme Raporu’nun (Final Evaluation Report) aciklanmasi beklenmelidir.
REVIZYON-2 (20 MAYIS 2016)
Hurriyet gazetesinde yayinlanan bir haberde [7] asagidaki iddialar yer almistir:
“…Mardin, Diyarbakır ve Şırnak bölgesinde PKK’nın elinde onlarca Rus yapımı SA-18 füzesi bulunuyor. Füzelerin Suriye üzerinden Türkiye’ye sokulduğu belirtiliyor…
…İddialar şöyle: PKK’nın yayınladığı füze görüntülerinden MANPADS (omuzdan atılan) karadan havaya füzeyi ateşleyen kişinin kurduğu cümleler ve üzerindeki kıyafetlerin analizinden Suriye bağlantısı deşifre edildi. Helikopterin vurulduğu Hakkari bölgesinde PKK’lıların çok koyu renkte ve kalın kemerli kıyafetler giydikleri, ancak füzeyi ateşleyen teröristin üzerindeki kıyafetin Botan, Derik, Kamışlı bölgesindeki teröristlerin giydiği, Hakkari bölgesi kıyafetine oranla daha açık, haki bir renk olduğuna işaret edildi…”
Kaynaklar:
[3] Army Recognition
[4] Wikipedia
Comments