NATO AWACS Birimi
“NATO Hava Erken Ihbar ve Kontrol Gucu (NAEW&C)” baglisi “E-3A Birimi” envanterinde 16 adet aktif gorev yapabilen E-3A Sentry AWACS ucagi bulunmaktadir. Bunlarin hepsi NATO’ya ait olup Luksemburg uzerine kayitlidir.
Birimin ve ucaklarin merkezi Almanya Geilenkirchen olup su andaki komutani Almanya Silahli Kuvvetleri (Bundeswehr) personeli olan Tuggeneral Karsten Stoye’dir.
E-3A Birimi’nde, icinde Turkiye’nin de bulundugu 16 ulkeye ait, toplam 2.000 civarinda askeri ve sivil personel gorev yapmaktadir. Bu 16 ulkeden 15’i ise AWACS ucaklarinda ucus ekibi gorevlendirmektedir.
Turkiye’de Gorevli NATO AWACS Ucaklari
Konya 3. Ana Jet Us Komutanligi icerisinde yer alan, “E-3A Birimi Konya Ileri Operasyon Ussu”nde E-3A AWACS ucaklari gorevlidir.
Bu ucaklar, 24 Aralik 2015 tarihinde Rus ucaginin dusurulmesi olayi sonrasi gerilen Turkiye-Rusya iliskileri sebebiyle Aralik 2015’de talep edilen ve 12 Mart 2016’da Turk hava sahasi icerisinde ucus faaliyetlerine baslayan, daha cok Suriye siniri ve hava sahasi odakli hava ve yer resmi olusturma gorevleri ifa eden ucaklardir.
Bu gorev kapsaminda ucaklarin adetleri ve ucus planlari periyodik olarak degismekte olup herhangi bir spesifik zamandaki kesin sayilari gizli tutulmaktadir.
Bu ucaklarda yer alan personelin yaklasik 1/3’u Bundeswehr personeli olup, daha onceden Almanya tarafindan onaylanmis, devam eden bir gorevdir.
NATO Varsova Zirvesi
Ocak 2016’da ABD tarafindan, Turkiye’nin de istegi dogrultusunda, Suriye ve Irak’da ISID ve terorizm ile mucadele kapsaminda, Turkiye’de ve bolgede konuslu AWACS ucaklarinin arttirilmasi ve bunlardan en azindan bazilarinin Incirlik Ussu’nde konuslandirilmasi NATO’dan talep edilmistir.
8-9 Temmuz 2016 tarihlerinde Polonya’da yapilan NATO Varsova Zirvesi’nde bu talep onaylanmis, 2016 sonbaharindan itibaren ucaklarin uluslararasi ve Turkiye hava sahasinda ucacagi aciklanmistir.
Alman Parlamenterlerin Tehditleri ve Uygulanabilirligi
Almanya Federal Meclisi (Bundestag) Savunma Komisyonu Baskani Wolfgang Hellmich 7 Temmuz 2016 tarihli aciklamasinda, Turkiye’nin Alman parlamenterlerin Eylul 2016’da Incirlik NATO Ussu’nu ziyaret etmesine tekrar onay vermemesi durumunda, Alman askerlerin NATO AWACS misyonunda gorevlendirilmesine parlamentonun onay vermeyecegi yonunde tehdit etti.
Almanya Basbakani Angela Merkel ise, NATO misyonu cercevesinde AWACS ucaklarinin Incirlik’e konuslandirilmasiyla, hava sahasinin duzenli bir sekilde kontrol edilebilecegini savundu.
Almanya’nin Turkiye’de gorevlendirilecek AWACS ucaklarina personel saglamamasi durumunda, NATO’ya ucus ekibi saglayan diger 14 ulkeden, zaten kisitli sayida olacak bu ucaklara, personel gorevlendirilebilmesi “teknik olarak” mumkundur.
Ancak bu durum teknikten cok siyasi zorluklara veya gecikmelere sebep olabilir. Bu da esas olarak, NATO ve ABD ile Almanya arasinda cozulmesi gereken bir konudur.
Turkiye’nin Havadan Erken Ihbar ve Kontrol Kabiliyeti
Turk Silahli Kuvvetleri envanterinde, “Baris Kartali” projesi kapsaminda 2014-2015 yillari arasinda teslim alinan, “Dogu”, “Bati”, “Kuzey” ve “Guney” olarak adlandirilan, 4 adet Boeing 737 AEW&C “E-7T” Havadan Erken Ihbar ve Kontrol ucagi bulunmaktadir.
1982-1985 arasinda teslim alinan NATO E-3A ucaklarina gore daha yeni teknolojilere sahip olan E-7T ucaklarimiz resmi verilere gore; 240+ km menzilde deniz gozetimi, 370+ km menzilde hava gozetimi, 555 km menzilde dost/dusman tanimlama kabiliyetlerine haiz olup, hava sahamizda zaten surekli gorev yapmakta ve tum sinirlarimizi 7/24 gozetlemektedir.
NATO AWACS Ucaklarinin Gerekliligi
Turkiye’nin gozetleme kabiliyetlerini dikkate aldigimizda, NATO’nun mevcut AWACS ucaklarinin varligi, Turkiye’nin ic guvenligine ve sinirlarina yonelik teknik ihtiyaclarin otesinde; NATO’nun Turkiye’nin bagimsizligi ve toprak butunlugune olan destegini gostermesi, birlik ve dayanisma sergilenmesi, Koalisyon ucaklari haricindeki ucar unsurlarin Turk hava sahasini olasi ihlalleri durumunda olayin NATO tarafindan da detaylari ile tespit edilebilecegi ve gerekli tedbirin alinabilecegi kararliliginin vurgulanmasi acisindan onemlidir.
Yeni yapilacak gorevlendirme ise, her ne kadar NATO, ISID’e karsi olusturulan koalisyonda bir taraf olmasa da; ABD, Fransa, Birlesik Krallik ve Almanya basta olmak uzere NATO’ya uye ulkelerin Koalisyon ucaklarina ISID’e karsi Suriye ve Irak’da duzenlenecek hava saldirilarinda veri paylasilmasi acisindan yardimci olacaktir.
Goruldugu uzere her iki gorevlendirme de Turkiye’nin teknik ve operasyonel ihtiyaclarindan cok NATO’ya uye diger ulkelerin ihtiyaclarina cevap verecektir.
Bu da, Rusya ile iliskileri duzelme egilimi gosteren bir Turkiye’de, gorevlendirmelerin gelecekte daha cok sorgulanmasina sebep olacaktir.
Gelinen bu noktadan sonra eger gorevlendirmeler bir mecburiyetse, Turkiye ile istihbarat ve veri paylasimi vazgecilmez beklentimiz olmalidir.
Comments