Temmuz 2015’de PKK ile yeni bir catisma surecine girildi. Bu surec daha cok meskun mahallerde cereyan etti. Ne yazik ki sivil, asker, polis, korucu cok sayida insanimizi kaybettik. Binlercesi de yaralandi.
Bu asamada kamuoyunda daha az sehit vermek icin ucak, helikopter, IHA’lar kullanilabilir mi diye tartismalar basladi.
18 Mart 2016 tarihinde Savunma Sanayii Mustesarligi (SSM) bir Bilgi Istek Dokumani (BID) duyurusu yayinladi. Buna gore, SSM, kamuoyunda Kamikaze IHA olarak bilinen, uluslararasi literaturde de dolanan muhimmat (loitering munition) adiyla anilan sistemler icin ilgisini belli ediyordu.
Peki nedir bu dolanan muhimmat? Ne ise yariyor? Halihazirda milli bir ureticimiz var mi?
Bu noktada, basta ABD ve Israil olmak uzere sadece yabancilarin yapabildigini dusundugumuz dolanan muhimmati bir Turk firmasinin da yaptigini, hatta test asamasinda oldugunu ogrendik.
Ustelik bu urun, meskun mahaller ve kirsal alanlardaki kayip ve yaralilarimizi da azaltacaktir.
Konuyla ilgili, Kartal Savunma Teknolojileri Genel Muduru Arman Maralan ile bir roportaj yaptik.
Merhaba, oncelikle Kartal Savunma Teknolojileri, urunleri ve hizmetleri hakkinda kisa bir bilgi verebilir misiniz?
Biz Mart 2013’de kurulan bir şirketiz. İnsansız hava sistemleri üzerine faaliyet gösteriyoruz.
Şu anda yoğunlaştığımız projemiz, XQ-06 “Fi” dolanan mühimmat. Kaynaklarımızın %90’ını bu proje için kullanıyoruz.
Karşı-İHA sistemleri uğraştığımız bir başka alan.
Hâlihazırda diğer şirketler için herhangi bir hizmet veya ürün sunmuyoruz.
XQ-06 “Fi” teknik ozellikleri ve muhtemel gorev profilleri ile ilgili bilgi verebilir misiniz?
Dolanan mühimmatlar harp başlığı içeren ve kamikaze olarak hedefini imha eden insansız hava araçlarıdır. Bir füze veya roketin aksine hedefin üstünde dolanıp takip edebilirler. Dakikalar hatta saatlerce havada kalıp uygun anı kovalayabilirler.
Temel bileşenleri; uçuş kontrolcüsü yani beyin, ataletsel ölçüm birimi, kamera, veri bağı, motor, motor kontrolcüsü ve servo aktüatörlerdir. 10 kilogram toplam uçuş ağırlığı altında olanlar genellikle batarya ve elektrik motoru ile çalışır. Daha ağırları içten yanmalı motorlar ile.
Havan mühimmatı gibi bir tüpten atılabilir. Füzeler gibi lançerlerden atılan, katapult mekanizmaları ile uçuşa başlayan çeşitleri de mevcuttur. Hiçbir yardımcı mekanizma olmadan da tekerlekler sayesinde kalkış yapabilirler.
Operatör, yer kontrol istasyonu ekranında dolanan mühimmatın kamerasının görüntüsünü görür. Kamera görüntüsü kablosuz olarak aktarılır. Bilgisayar oyun çubuklarına benzer kontrol çubukları ile aracı yönlendirir.
Kısaca özetlemek gerekirse dolanan mühimmatlar birer insansız hava aracıdır. Farklılaştıran tek konu kamikaze olarak hedefi imha etmeleridir.
Dolanan mühimmatımız XQ-06 “Fi”; anti-personel, sırtta taşınan tüpten fırlatılabilen bir mühimmat olup 3.500 gram toplam uçuş ağırlığında olmasını hedefliyoruz. Toplam faydalı yükü 750 gram (500 gramı plastik patlayıcı), uçuş hızı ise 75-125 km/h olacak. Elektrik motorlu Fi, deniz seviyesinden 4.650 metre ve yer seviyesinden 500 metre (optik sınırlı) azami irtifalara çıkabilecek. En kötü çevresel şartlarda 10 dakikadan fazla uçuş süresi olacak. Kanat açıklıgı 150 cm olacak. Haberleşme menzilinin, yer kontrol istasyonu merkezli 12 km yarı çapında olmasını hedefliyoruz.
Kırsalda çelik bilye ile güçlendirilmiş plastik patlayıcı tabanlı harp başlığı, meskun mahalde ise parça tesirsiz termobarik yakıt hava patlayıcılı harp başlığı kullanmayı hedefliyoruz. Termobarik harp başlığının 2018 yılını bulacağını tahmin ediyoruz.
Görev profilleri; asgari çevresel hasarla meskun mahallerde noktasal ve fırsat hedefi imhası, kırsal alanlarda zaman-kritik yakın hava desteği sağlamak, pusu durumlarında avantaj sağlamak.
7/24, kotu hava kosullarinda ve zor sartlarda gorev yapabilir mi?
XQ-06 “Fi” -40 derece Celcius gibi bir ortam sıcaklığında operasyonel olabilecek. Doğu ve güneydoğu bölgelerinde karada bile -30 derece sıcaklıkların görüldüğü düşünülürse bu abartı değil, bir mecburiyet.
Rüzgarlı havalarda daha iyi performans için çalışıyoruz. Dağlık bölgelerde küçük insansız hava araçları rüzgar yüzünden zorlanabiliyor.
Fi, gece ve sisli havalarda da kullanılabilecek.
Yerli katki payi hangi seviyede?
Bu konuda herhangi bir rakam vermeyi hedeflemedik.
Milli üretilen ne varsa kullanıyoruz ve ithalden uzak duruyoruz.
Yerel iş ortaklarımız ile oldukça iyi işler çıkarıyoruz. Amacımız hep beraber dünya liginde birer oyuncu olmak.
Fi, ihrac kisitlamalarina tabi urunler icermekte mi?
İhraç kısıtlamasına tabi tek ürün bataryalar. -40 derece Celcius ortam sıcaklığında çalışabilen batarya hücrelerini dünyada üretebilen iki tane şirket var.
-40 yerine -25 dereceye indiğimiz takdirde ürünümüz hiçbir ihraç kısıtlamasına tabi değil.
TSK’yi dikkate alarak, olasi yeni kullanim alanlari hakkinda goruslerinizi paylasabilir misiniz?
XQ-06 “Fi” modüler bir yapıya sahip. Harp başlığı dışında farklı faydalı yükler de taşıyabilecek.
Elektronik harp ilgilendiğimiz alanlardan bir tanesi.
Kara sistemlerine entegrasyon planlarımız da var.
XQ-06 “Fi” gelistirme asamalari ve su andaki durumu hakkinda bilgi verebilir misiniz?
Mart 2014’de proje takımının tam anlamı ile oluşması ve altyapının hazırlanması süreci tamamlandi.
Oturmuş bir şirket olsaydık büyük itimalle bu aşamamıza 1 yılda gelirdik. Yeni bir şirket olmanın dezavantajlarını fazlası ile yaşadık.
2017 teslimat planına uygun bir şekilde ilerliyoruz.
Harp başlığı konusunda önümüzdeki günlerde bir açıklama yapmayı hedefliyoruz.
2016 yili basinda testlere baslayacaginiz soyleniyordu. Basladiniz mi? Hangi testleri uyguladiniz? Sonuclar memnun edici mi?
Şu anda sürekli bir revizyon-test-revizyon-test döngüsü içerisindeyiz.
Uçuş testlerine başladık. İlk prototipimizi, hiç şaşırtıcı olmadığı üzere, kırdık. Her kırılan prototip bize bir şeyler öğrettiği sürece hiçbir sıkıntı yok.
Tam anlamı ile başarılı diyebileceğimiz uçuşumuza az bir süre kaldığını düşünüyoruz.
Zorlu testler henüz başlamadı ve sabırsızlıkla bekliyoruz.
Turkiye’de kullanici ve tedarik makamlarinin talebi olmadan urun gelistirmenin zorluklari nelerdir?
Galiba tek yaşadığımız zorluk biraz esprili olacak ama bize deli gözü ile bakan ve “Talep olmadan neden böyle bir ar-ge projesini başlattınız?” sorusunu yönelten insanlara cevap vermek oldu.
Hangi silahlı kuvvetler bu tür bir teknolojiden yararlanmak istemez ki?
Dunyada ABD ve Israil basta olmak uzere yayginlasmaya baslayan dolanan muhimmatin oneminin Turkiye’de gercekten anlasilabildigine inaniyor musunuz?
Silahlı kuvvetlerimizin ihtiyaçlarını görebiliyoruz. Terörizm maalesef çok dinamik ve değişken.
Biz XQ-06 “Fi”yi geliştirmeye başladığımızda tek amaç zorlu coğrafi şartlarda pusuya düşmüş askerlerimizin dezavantajını ortadan kaldırmaktı.
2015 yılı ise meskun mahalde terörle mücadelede ihtiyaçların görüldüğü bir yıl oldu. Gerek kırsalda, gerekse meskun mahalde dünyada dolanan mühimmatların, ne yazik ki, en verimli kullanılabileceği ülkelerden birisiyiz.
SSM’nin BİD duyurusu yayınlanmasının verilen önemi gösteren bir adım olduğunu düşünüyorum.
Dünyada treni kaçırmadığımız alanlardan birisi dolanan mühimmatlar. Kaçırmayacağımıza eminim.
SSM, 18 Mart 2016 tarihinde Vurucu IHA BID duyurusu yayinladi. Siz de katildiniz mi? Beklentileriniz nelerdir? Su anda kamuoyunda yapilan tartismalar dahilinde az sayida bir tedarik soz konusu olursa “feasible” veya “doyurucu” olur mu?
SSM BİD duyurusunu teslim alan şirketleri uygun görürse kendisi duyuracaktır. Dilerim bir çok şirket teslim almış ve cevaplamıştır. Treni kaçırmamamız için rekabet şart.
Farklı şirketlerin farklı öncelikleri olabilir. Bizim talep olmadan projeye başlama konusunda nasıl bir endişemiz olmadıysa sayı konusunda da bir endişemiz yok.
Ama bir başka gerçek de ne kadar satabilirsek o kadar büyüyebileceğimiz ve farklı ihtiyaçlara cevap verebileceğimiz.
SSM’nin ilk duyurusunu, baska bir urune ait “switchblade” dosya adi ile yapmasi sizi endiselendirdi mi?
Hayır endişelendirmedi ve ilgili dosya ismi daha sonra düzeltildi.
Acil ihtiyaçların ithal ürünler ile karşılanması eğer can kurtaracaksa biz buna üzülmeyiz. Üzüleceğimiz konu, acil ihtiyaç açıklanana kadar ihtiyacı görememek olur.
İthal ürünlerin kullanımı sonrası geri dönüşlerden faydalanmanın ve ürünümüzü daha iyi yapmanın yollarını ararız.
Zamanı geldiğinde de ithal ürünün yerine milli ürünü sunmayı hedefleriz.
Kilis basta olmak uzere Suriye sinirina komsu yerlesimlerimize yonelik roket tehdidini dikkate alirsak, bu tur BLOS (Gorus hatti otesi) muhimmatlar cozumun bir parcasi olabilir mi?
Muhakkak faydası olacaktır. Fırsat hedeflerinin imhasında seçeneklerimizi arttıracaktır.
Dolanan mühimmatların psikolojik savaşta etkileri de Azerbaycan örneğinde görüldüğü üzere oldukça fazla.
Dolanan muhimmat sinifinda menzili, 122mm roket atisi yapan hedefleri de imha edebilecek seviyelere (30-40 km) cikartmak mumkun mudur?
Oldukça mümkün. Belirleyici faktör bizce maliyet olacaktır.
Ihaleyi kazanamazsaniz (veya her ihtimalde) yurt disina ihrac etmekle ilgili planlariniz ve tesebbusleriniz var midir?
BİD duyurusu ihale veya ar-ge çağrısı yapılacağını garanti etmiyor.
Eğer ihale yapılırsa ve kaybedersek hatalarımızı değerlendiririz. Daha iyisini yapmak ve bir alternatif sunmak için uğraşırız.
Rekabetten korkmuyoruz tam tersine tercih ediyoruz.
İhracat yapmak öncelikli hedeflerimizden birisi. Dünya standartlarında bir ürün ortaya çıkarttığımız zaman ihracatın otomatik olarak gerçekleşeceğini düşünüyoruz.
Ugrastiginizi soylediginiz Karsi-IHA sistemleri ile ilgili de kisa bir bilgi verebilir misiniz?
Karşı-İHA çözümümüz tüfek benzeri bir sinyal karıştırıcı. Çok dar açı ile çok güçlü radyo frekansı yayını yapıyor. Bu sayede operatörün kullandığı veri bağı zayıf kalıyor ve iletişimi kesiliyor.
Geliştirmeye devam ediyoruz.
Eklemek istediginiz bir konu var mi?
Sektöre yeni girmeyi planlayan şirketlere birkaç tavsiye verebilirim. “Milyonların yoksa bu sektörde hiçbir şey yapamazsın” klişesi bir kulağınızdan girsin ve diğerinden çıksın. “Başaramazsın, o iş seni aşar” klişesini de aynı şekilde değerlendirin. Başaramazsanız bile kendi başarısızlığınız olur ve emin olun her başarısızlık bile birkaç başarıyı içerisinde barındırır.
Gençseniz dezavantajlarınız olduğu kadar avantajlarınız da olacak. Enerjinizi ve yeni fikirler üretme yeteneğinizi kullanın. Yaşınız değil, yapabildikleriniz size duyulan saygıyı getirir veya götürür.
Devlet desteklerini muhakkak değerlendirin ama hiç devlet desteği olmadan da projenizi gerçekleştirebilecek güçte olun. Ülkemiz Ar-Ge’ye destek konusunda cömert ve dünya standartlarının çok üstünde.
İletişime çok önem verin. Mümkün olan her yerde akıl danışabileceğiniz ve gerektiğinde sizi yönlendirebilecek ağabeyleriniz olsun. Savunma sanayii buna oldukça uygun.
Zaman ayirdiginiz icin cok tesekkur eder ihalede basarilar dilerim.
Ben teşekkür ederim.
コメント