Her zaman duyuyoruzdur.
“F16-C Blok 50, 2 Mach hiza ulasabiliyormus veya Hindistan hipersonik fuze yapiyormus” vs. diye.
Peki havacilikta bu hizlar ne anlama geliyor?
Mach Sayisi
Mach Sayisi = Cismin Hizi / Ses Hizi
Ses Hizi
Havada ses hizi; deniz seviyesinde, 1 atmosfer basincta, 15 derece santigrad sicaklikta, 340,3 metre/saniyedir. Bu da 1.225 km/h eder.
Ancak troposfer ve mezosfer tabakalarinda, yukseldikce sicaklik duser ve ses hizi azalir.
Kuru havadaki ses hizini tespit etmek icin asagidaki tablodan yararlanilabilir.
Ornegin, troposfer ust siniri olan, deniz seviyesinden 11.000 m yukseklikte teorik olarak ses hizi 1.062 km/h kabul edilir.
Atmosfer Tabakalari (Meteoroloji Gen Mud)
Bu yuzden, eger uretici firma tanimlamamissa, troposfer icinde hareket eden ucan unsurlar icin ses hizini, kabaca, 1.100 km/h olarak kabul edebiliriz.
Ses Hizini Asmakta Olan F/A-18F Super Hornet
Ornegin, 1.650 km/h hizda giden bir savas ucagi icin 1.5 Mach hizda gidiyor diyebiliriz.
Hiz Siniflandirmasi ve Genel Uygulamalar
Subsonik (Sesalti hiz): < 0,8 Mach
Helikopterler (T-129 Atak,vb)
Turboprop ucaklar (Hurkus,vb)
Tiltrotor hava araclari (V-22 Osprey,vb)
IHA (Anka,vb)
Cogu fuzeler (MIZRAK-U,vb)
Diger
Transonik = 0,8-1,2 Mach
Deneysel IHA (nEUROn,vb)
Bazi fuzeler (SOM,vb)
Diger
Supersonik: 1,2-5 Mach
Modern jet ucaklari (F-16,vb)
Hava savunma fuzeleri (Aster 30,vb)
Hava-hava fuzeleri (AIM-120,vb)
Bazi seyir fuzeleri (Brahmos,vb)
Ramjet kullanan platformlar
Diger
Hipersonik: 5-10 Mach
Deneysel IHA (X-43,vb)
Bazi seyir fuzeleri (Brahmos II,vb)
Bazi balistik fuzeler, terminal safhada (Iskander,vb)
Scramjet kullanan platformlar
Diger
Yuksek hipersonik: 10-25 Mach
Kitalararasi balistik fuzeler, terminal safhada (Minuteman,vb)
Diger
Not: Bazi kaynaklarda; 1 Mach alti tum hizlar subsonik, 1 Mach transonik, 1-5 Mach supersonik olarak degerlendirilebilmektedir.
Comentários