Askeri Havacilikta Hiz
Her zaman duyuyoruzdur.
“F16-C Blok 50, 2 Mach hiza ulasabiliyormus veya Hindistan hipersonik fuze yapiyormus” vs. diye.
Peki havacilikta bu hizlar ne anlama geliyor?
Mach Sayisi
Mach Sayisi = Cismin Hizi / Ses Hizi
Ses Hizi
Havada ses hizi; deniz seviyesinde, 1 atmosfer basincta, 15 derece santigrad sicaklikta, 340,3 metre/saniyedir. Bu da 1.225 km/h eder.
Ancak troposfer ve mezosfer tabakalarinda, yukseldikce sicaklik duser ve ses hizi azalir.
Kuru havadaki ses hizini tespit etmek icin asagidaki tablodan yararlanilabilir.
Atmosfer Tabakalari (Meteoroloji Gen Mud)
Bu yuzden, eger uretici firma tanimlamamissa, troposfer icinde hareket eden ucan unsurlar icin ses hizini, kabaca, 1.100 km/h olarak kabul edebiliriz.
Ses Hizini Asmakta Olan F/A-18F Super Hornet
Ornegin, 1.650 km/h hizda giden bir savas ucagi icin 1.5 Mach hizda gidiyor diyebiliriz.
Hiz Siniflandirmasi ve Genel Uygulamalar
Subsonik (Sesalti hiz): < 0,8 Mach
Helikopterler (T-129 Atak,vb)
Turboprop ucaklar (Hurkus,vb)
Tiltrotor hava araclari (V-22 Osprey,vb)
IHA (Anka,vb)
Cogu fuzeler (MIZRAK-U,vb)
Diger
Transonik = 0,8-1,2 Mach
Deneysel IHA (nEUROn,vb)
Bazi fuzeler (SOM,vb)
Diger
Supersonik: 1,2-5 Mach
Modern jet ucaklari (F-16,vb)
Hava savunma fuzeleri (Aster 30,vb)
Hava-hava fuzeleri (AIM-120,vb)
Bazi seyir fuzeleri (Brahmos,vb)
Ramjet kullanan platformlar
Diger
Hipersonik: 5-10 Mach
Deneysel IHA (X-43,vb)
Bazi seyir fuzeleri (Brahmos II,vb)
Bazi balistik fuzeler, terminal safhada (Iskander,vb)
Scramjet kullanan platformlar
Diger
Yuksek hipersonik: 10-25 Mach
Kitalararasi balistik fuzeler, terminal safhada (Minuteman,vb)
Diger
Not: Bazi kaynaklarda; 1 Mach alti tum hizlar subsonik, 1 Mach transonik, 1-5 Mach supersonik olarak degerlendirilebilmektedir.
#Havacilik #Hiz #Ramjet #Hipersonik #Mach #Subsonik #Scramjet #Supersonik